CÂU ĐỐI NĂM NAY

Dịp Tết Giáp Ngọ, cụ chao quelam (Như Thanh) từ CH Séc gửi về blog luson.quelam ra đề, ra câu đối năm NGỰA. Tôi xin đáp ứng yêu cầu của bạn tuy ở tận bên trời Âu nhưng luôn hướng về quê hương đất nước, nhớ Tết cổ truyền luôn phải có câu đối. Xin có lời giải đối:

Cụ chao quelam ra đề (xuất đối):
SANG NĂM NGỌ,THĂM HÀNG MÃ,SẮM NGỰA GIẤY,TẶNG BẬT MÃ ÔN.

Mồng hai Tết, xin đối (đối đối):
DỊP TẾT THÌN, VỀ HÀM LONG, GẶP RỒNG BAY, CHƠI BẠCH LONG VĨ.
*Từ chính:   Xuất đối:    Mà = NGỰA, NGỌ      馬
                       Đối đối : LONG = RỒNG, THÌN     龍
* Chuyện về Mạc Đĩnh Chi có nói :
" Xuất đối dĩ, đối đối nan, thỉnh tiên sinh tiên đối".

                 辰:THÌN

午:NGỌ
 

  * CHUYỆN VỀ MẠC ĐĨNH CHI (TRẠNG NGUYÊN ĐỜI TRẦN):

                                       Câu đối qua cửa ải
 Chuyện kể, trong lần Mạc Đĩnh Chi đi sứ năm 1308, do đường xa, mưa gió nên sứ bộ đến cửa ải Nam Quan chậm mất một ngày. Viên quan giữ cửa ải không cho mở cửa để sứ bộ qua. Mạc Đĩnh Chi nói mãi chúng cũng không chịu cho qua. Sau đó họ ném từ trên cửa ải xuống một vế câu đối, bảo hễ đối được thì sẽ mở cửa cho qua, còn nếu chưa đối được thì hãy ở tạm bên dưới qua đêm, đợi đến sáng hôm sau.. Vế ra đối viết :
         - Quá quan trì, quan quan bế, nguyện quá khách quá quan.
        Nghĩa là :
          - Qua cửa quan chậm, cửa quan đóng, mời khách qua đường qua cửa quan.
          Thật là một câu đối hiểm hóc, nội dung nói lên việc Mạc Đĩnh Chi đang cần qua cửa quan để sang Yên Kinh. Song khó ở chỗ trong 11 chữ của vế đối mà có tới bốn lần nhắc lại chữ quan.
          Mạc Đĩnh Chi nghĩ vế ra quả là rất khó đối lại nhưng nếu im lặng thì mất thể diện. Ông ứng khẩu đọc lại vế đối :
           - Xuất đối dị, đối đối nan, thỉnh tiên sinh tiên đối.
            Vế đối cũng có bốn chứ đối.
            /)/ghĩa là :
            - Ra câu đối dễ, đối câu đối khó, xin tiên sinh đối trước.
            Mọi người đều đang bí thì nghe Mạc Đĩnh Chi đọc vế đối lại. Quân lính nhà Nguyên phải chịu và mở cửa ải để ông đi qua.
+Chú thích (FIOHANTB) : Năm 1308 thuộc triều vua TRẦN ANH TÔNG (1293-1314)- Niên hiệu Hưng Long. Bên TQ là nhà Nguyên.

* Câu đối của Mạc Đĩnh Chi:

 Quá quan trì, quan quan bế, nguyện quá khách quá quan
 過 關 遲, 關 關 閉, 願 過 客 過 關

(nghĩa là: Tới cửa ải trễ, cửa quan đóng, mời khách qua đường cứ qua)

Xuất đối dị, đối đối nan, thỉnh Tiên sinh tiên đối  

出 對 易, 對 對 難, 請 先 生 先 對

(nghĩa là: Ra câu đối dễ, đối câu đối khó, xin mời Tiên sinh đối trước).

** Dị bản:

Tiên đối dị, đối đối nan, thỉnh Tiên sinh tiên đối
 先 對 易, 對 對 難, 請 先 生 先 對.

** ĐÁP LỄ CỤ THẠCH QUÂN: CÂU ĐỐI VỀ CHỮ PHÚC

福 無 双 至 今 朝 至
        Phúc vô song chí kim triêu chí

禍 不 單 行 昨 夜 行
        Hoạ bất đơn hành tạc dạ hành

Nghĩa là:
Phúc không đến hai lần hôm nay đến
Họa chẳng đi đơn lẻ đêm qua đi.

Cảm ơn cụ Công Lý đã dẫn ra câu đối.