HỌC PHONG CÁCH VIẾT BÁO CỦA BÁC

Đăng lại theo Tiền Phong Online

Học phong cách viết báo của Bác

TP - Cứ đến ngày 21/6, tôi lại nhớ đến nhà báo lớn Hồ Chí Minh. Là một cựu chiến binh, cộng tác viên của một số báo đài, tôi luôn cố gắng học tập Bác từ việc nhỏ, và cách hành văn của Bác.

Tôi thấy báo chí hiện nay hay dùng tiếng nước ngoài mà không dịch, rồi dùng từ Hán Việt không đúng, lạm dụng những từ “hot”, “khủng”, “bom tấn”…, trong khi rất nhiều bạn đọc là người cao tuổi.

Vừa hoạt động cách mạng Bác vừa viết báo, làm thơ, vẽ tranh đả kích. Với Bác, viết là vũ khí. Bác thường viết ngắn, dễ hiểu. Bác khuyên người cầm bút phải tâm niệm: Viết làm gì? Viết cho ai đọc? Phải nêu việc hay, việc tốt của nhân dân, bộ đội… Và cũng phải viết cả những việc chưa tốt. Là nhà báo phải có đạo đức. Mình có hay có tốt mới đi nói và viết về người khác được.

Có hai mẩu chuyện do đồng chí Hoàng Tùng (nguyên Trưởng ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương) kể lại:

Một: Sau chiến thắng Điện Biên Phủ 7/5/1954, Bác dặn: Pháp đã thua rồi, giờ đừng viết xấu về họ nữa!

Hai: Giữa năm 1966, quân và dân Hà Nội bắn rơi máy bay, bắt sống nhiều phi công Mỹ, dân quân ta giải phi công qua phố để về trại giam Hỏa Lò. Trên đường, nhân dân đứng nhìn rất căm thù, vì bọn này vừa ném bom kho xăng Đức Giang, sân bay Gia Lâm..v..v.. Bác biết tin liền nhắn: Giải đi thì chúng phải đi. Sự cúi đầu của kẻ thua trận cũng không làm dịu được lòng căm thù của nhân dân, nên phải khéo cư xử, làm sao cho nhân dân có sự bao dung với kẻ thù. Nếu để sự căm giận tăng lên, dẫn đến ném gạch đá gây thương tích cho phi công Mỹ thì thật là phiền…

Sau này nhiều người Mỹ từng tham chiến trở lại thăm Việt Nam. Người dân đều bỏ qua cho họ, hướng tới tương lai. Đó cũng là học theo tấm lòng bao dung của Bác, nghe lời Bác dặn.

Văn của Bác là mẫu mực trong sáng của tiếng Việt. Bác dặn: Chữ ta có thì dùng chữ của ta. Khi ta không có mới phải dùng (mượn) chữ của người khác. Tất nhiên không nên gọi “đánh du kích” là “đánh chơi”.

Bác là người hài hước. Có lần đến thăm Nhà máy cơ khí Gia Lâm, thấy tấm biển toàn chữ không dấu, Bác liền đọc: Nhà mày có khỉ già lắm.

Gặp ở Đại hội Chiến sĩ Thi đua một chị là chiến sĩ nuôi quân giỏi, Bác hỏi: “Cháu làm việc gì trong quân đội?” Trả lời: “Dạ, cháu làm anh nuôi ạ”. “Nghề đó quan trọng lắm nhưng cháu là chị nuôi chứ!”.

Bác là người xứ Nghệ nói tiếng Việt chuẩn nhất. Xin nghe lại Bản Tuyên ngôn Độc lập Bác đọc năm 1945. Giọng Bác ấm, nhẹ nhưng các phụ âm ch, tr; các từ có s, x rất rõ.

Học phong cách Bác, chúng ta sẽ viết sao cho người đọc thấy dễ hiểu, hành văn trong sáng. Tránh viết văn Tây, tránh nói ngược, nói thừa: Khám bác sĩ, Việt Nam đồng..v..v…

Đọc Bác, học Bác, chúng ta thấy tự tin hơn, sống vui hơn.

BÙI THỊ NGỌ
CCB- Quận Ba Đình Hà Nội